Od Sabotażysty do Mędrca: - integralcoaching.pl

czyli jak zmienić destrukcyjne schematy i wzmocnić mięsień pozytywnej inteligencji

Wyobraź sobie sytuację, w której pracujesz nad jakimś projektem. Dokładasz starań, inwestujesz czas, ale na twojej drodze pojawiają się powtarzające się schematy, które skutecznie utrudniają ci osiągnięcie celu i sprawiają, że przejście do rzeczywistości, której pragniesz, wydaje się niemożliwe.

A zatem – kiedy spotykasz się z oporem czynników zewnętrznych, jakie głosy pojawiają się w twojej głowie?
Przypomnij sobie, jakie myśli pojawiają się wtedy w pierwszym odruchu:

„Ile można?”, „Co jeszcze?”, „Dlaczego ja?”, „Życie jest niesprawiedliwe.”, „Nie mogę ufać innym.” „Jeśli coś złego może się powtórzyć – to się powtórzy.” „Problemy przychodzą stadami.”

Na myśl przychodzą tu również tzw. prawa Murphy’ego – amerykańskiego inżyniera z lat 50., który zajmował się bezpieczeństwem systemów technicznych. Jego powiedzenia miały być ostrzeżeniem dla inżynierów, aby projektować systemy w taki sposób, by przewidywały to, co może się nie powieść. Zapewne ze względu na tzw. „negativity bias”, czyli naturalną skłonność mózgu do mocniejszego zapamiętywania i dostrzegania negatywnych doświadczeń, te powiedzenia tak łatwo weszły do powszedniego obiegu.

Książka „Positive Intelligence” Shirzada Chamine’a otwiera drzwi do zmiany naturalnych skłonności mózgu do ulegania negatywnym doświadczeniom. Autor udowadnia, że pozytywna inteligencja jest czymś, co można skutecznie wyćwiczyć — podobnie jak ćwiczymy mięśnie.

Jeśli zabierzemy się za to z odpowiednim zaangażowaniem, będziemy mogli cieszyć się korzyściami płynącymi z wysokiego PQ, którymi są:

Większa odporność na stres,
Spokój wewnętrzny i lepsze relacje,
Skuteczniejsze przywództwo i praca zespołowa,
Ogólnie – poczucie szczęścia niezależnie od okoliczności.

Sabotażyści i Mędrzec – dwa mechanizmy w każdym z nas

Według autora w każdym z nas działają dwa mechanizmy:

Sabotażyści – wewnętrzne głosy, które sabotują nasze cele,
Mędrzec (Sage) – nasza mądra, wspierająca część, źródło spokoju i kreatywności.

Sabotażyści to automatyczne wzorce myślenia i działania, które chcąc ochronić nas przed porażką, w praktyce często nas ograniczają.
Dodam, że każdy z nas ma swój unikalny zestaw dominujących sabotażystów.

A ponieważ od strony profesjonalnej zajmuję się coachingiem, to nie byłabym sobą, gdyby artykuł nie miał wartości praktycznej dla czytelnika. A zatem do każdego z tych nazwijmy to ,,czarnych charakterów” dodałam pytania, które ułatwią ci identyfikację. Dodatkowo, jako remedium wzbogaciłam je o praktyki neutralizujące działanie tych głosów.

Sabotażyści i ich wewnętrzne głosy

1. Sędzia (Judge) – główny sabotażysta (ma go każdy)

Wewnętrzne głosy: „Nie jesteś wystarczająco dobry.”, „Znowu popełniłeś błąd.”, „To twoja wina / ich wina / okoliczności.”
Jak działa: krytykuje siebie, innych i świat; wywołuje winę, wstyd i lęk.
Pytanie identyfikujące: Czy często przyłapuję się na tym, że nic nie jest wystarczająco dobre?
Neutralizacja: praktyka wdzięczności i zauważanie pozytywów.

2. Kontroler (Controller)

Wewnętrzne głosy: „Jeśli tego nie przypilnuję, wszystko się zawali.”, „Muszę mieć wszystko pod kontrolą.”, „Ludzie mnie zawiodą, jeśli im pozwolę działać samodzielnie.”
Jak działa: chce mieć pełną władzę nad wszystkim; nie ufa innym.
Pytanie identyfikujące: Czy trudno mi odpuścić i zaufać innym?
Neutralizacja: świadome delegowanie zadań, techniki oddechowe w napięciu.

3. Perfekcjonista (Stickler)

Wewnętrzne głosy: „Musi być idealnie.”, „Nie wolno popełniać błędów.”, „Tylko ja wiem, jak to zrobić naprawdę dobrze.”
Jak działa: dąży do ideału, nie akceptuje niedoskonałości.
Pytanie identyfikujące: Czy trudno mi zaakceptować niedoskonałości – własne i innych?
Neutralizacja: praktyka to jest ,,wystarczająco dobre” , docenianie procesu.

4. Ucieszający Innych (Pleaser)

Wewnętrzne głosy: „Muszę zadowolić innych, żeby mnie lubili.”, „Moje potrzeby mogą poczekać.”, „Jeśli powiem ‘nie’, zostanę odrzucony.”
Jak działa: spełnia cudze potrzeby kosztem własnych.
Pytanie identyfikujące: Czy boję się odmówić, żeby nie stracić sympatii?
Neutralizacja: stawianie małych granic, ćwiczenie „asertywnego tak/nie”.

5. Ofiara (Victim)

Wewnętrzne głosy: „Nikt mnie nie rozumie.”, „Życie jest niesprawiedliwe.”, „Jestem bezsilny wobec tego, co się dzieje.”
Jak działa: koncentruje się na cierpieniu i poczuciu krzywdy.
Pytanie identyfikujące: Czy często czuję się niezrozumiany i opuszczony?
Neutralizacja: zmiana perspektywy, szukanie rozwiązań zamiast winnych.

6. Unikający (Avoider)

Wewnętrzne głosy: „Lepiej tego nie ruszać, bo będzie nieprzyjemnie.”, „Zajmę się czymś łatwiejszym.”, „Konflikty same się rozwiążą.”
Jak działa: unika konfrontacji i trudnych emocji.
Pytanie identyfikujące: Czy odwlekam trudne rozmowy, by zachować spokój?
Neutralizacja: małe kroki w stronę konfrontacji, praca nad odwagą.

7. Nadmiernie Osiągający (Hyper-Achiever)

Wewnętrzne głosy: „Moja wartość zależy od wyników.”, „Muszę ciągle udowadniać swoją wartość.”, „Nie mogę się zatrzymać, muszę osiągnąć więcej.”
Jak działa: definiuje siebie przez sukcesy i osiągnięcia.
Pytanie identyfikujące: Czy definiuję siebie przez wyniki i osiągnięcia?
Neutralizacja: ćwiczenie bycia w „tu i teraz”, docenianie chwili zamiast samego celu.

8. Nadmierny Racjonalista (Hyper-Rational)

Wewnętrzne głosy: „Emocje są przeszkodą, liczą się tylko fakty.”, „Ludzie są nieracjonalni, więc trudno im ufać.”, „Muszę zachować dystans, żeby nie zostać zraniony.”
Jak działa: nadmierna analiza, dystans emocjonalny.
Pytanie identyfikujące: Czy uciekam w logikę, unikając uczuć?
Neutralizacja: praktykowanie empatii i słuchania bez ocen.

9. Nadmierny Czujny (Hyper-Vigilant)

Wewnętrzne głosy: „Coś złego na pewno się wydarzy.”, „Nie mogę się rozluźnić, bo stracę czujność.”, „Muszę kontrolować wszystkie ryzyka.”
Jak działa: widzi przede wszystkim zagrożenia i ryzyko; żyje w napięciu.
Pytanie identyfikujące: Czy stale oczekuję, że wydarzy się coś złego?
Neutralizacja: świadome poszukiwanie przykładów dobra i zaufania.

10. Nadmiernie Rywalizujący / Niespokojny (Hyper-Competitor / Restless)

Wewnętrzne głosy: „Musi się dziać coś nowego, inaczej się nudzę.”, „Muszę być lepszy od innych.”, „Nie mam czasu na zatrzymanie się, trzeba szukać kolejnych wrażeń.”
Jak działa: stale szuka nowych bodźców, porównuje się i rywalizuje.
Pytanie identyfikujące: Czy łatwo się rozpraszam i skaczę z zadania na zadanie?
Neutralizacja: krótkie pauzy uważności, robienie jednej rzeczy naraz.

Co dalej?

Teraz, kiedy już poznałeś pełną listę sabotażystów, zapewne widzisz wyraźniej zakres ich działania. Jeśli chcesz sprawdzić, którzy z nich pełnią u ciebie dominującą rolę, zapraszam cię do zrobienia testu online.

Kiedy już rozpoznasz swoje schematy, łatwiej jest pracować nad nimi samodzielnie lub z kimś, kto dzięki trafnym pytaniom i praktykom pomoże ci stworzyć nowe nawyki – jednocześnie zostawiając stare za sobą. To trochę jak zrzucanie skóry przez węża – stara, ciasna i zużyta przestaje pasować, a miejsce zajmuje nowa, dopasowana do wzrostu.

Jeśli czujesz w sobie gotowość na szybką i skuteczną przemianę, zapraszam do kontaktu – chętnie poprowadzę cię przez ten proces. Jako praktyk skupiam się na efektywności i realnych efektach, zarówno w swoim życiu, jak i podczas sesji coachingowych.

Patrzenie w głąb siebie na znane, choć niewygodne mechanizmy może być wyzwaniem, ale nagroda jest warta wysiłku: odkrywanie nowych poziomów świadomości i poszerzanie własnych możliwości daje radość i poczucie sprawczości.

Dlaczego to działa?

Autor „Pozytywnej inteligencji” przeprowadził badania empiryczne na tysiącach liderów i zespołów w firmach takich jak Google, Apple czy Stanford. Uczestnicy poddani 6-tygodniowemu treningowi PQ raportowali m.in.:

średnio 85% wzrost umiejętności radzenia sobie ze stresem,
90% poprawę relacji interpersonalnych,
76% wzrost produktywności.

Choć teoria autora nie jest jeszcze mocno ugruntowana w literaturze naukowej, to ma solidne podstawy psychologiczne i neurobiologiczne.

Dla mnie najbardziej zasługująca na uwagę jest skuteczność proponowanych przez niego praktyk, tzw. „mikrotreningów uwagi”, które bazują na neuroplastyczności mózgu – czyli zdolności do tworzenia nowych połączeń i przebudowy starych.

Proponowane przez Chamine’a ćwiczenia wzmacniają mięśnie uważności, aktywują korę przedczołową (odpowiedzialną za spokój i kreatywne myślenie) oraz osłabiają limbiczne „reakcje alarmowe” (lęk, stres, walka/ucieczka).

Podobnie pracujemy podczas sesji coachingowych: codzienna uważność w łapaniu sabotażystów „na gorącym uczynku” i świadome decydowanie o wyborze innych myśli i działań to szybka droga do wychodzenia poza własne ograniczenia.

Jeśli artykuł przypadł wam do gustu, zostawcie komentarz! Podzielcie się, z którymi sabotażystami spotykacie się najczęściej i czy jest coś, co powstrzymuje was przed wzięciem byka za rogi.